Święta Rodzina

drewno bukszpanowe (wtórnie malowane i złocone), wys. 13 cm., szer. 13 cm. Górna Austria lub Niemcy Pd., 4 ćw. XVII w. Rzadkie na polskim rynku barokowe dzieło rzeźbiarskie wykonane w bukszpanie, poświęcone jest Świętej Rodzinie, a zarazem Trójcy Świętej. Jest to niewielka płaskorzeźbiona plakieta pochodząca zapewne z pola głównego ołtarzyka domowego (tzw. Hausaltar), być może wykonanego w całości w tym cennym gatunku drewna. Kwadratowe proporcje mogą wskazywać na to, że prawdopodobnie istniała jeszcze druga plakieta w wyższej kondygnacji ołtarzyka. Scena przedstawia stojącego po środku Jezusa jako chłopca, trzymanego za ręce przez - stojących po bokach - Matkę Boską i Św. Józefa. Ten ostatni trzyma kwiat lilii, Maria zaś składa prawą rękę na piersi. Świętej Rodzinie towarzyszą umieszczone na osi, ponad osobą Jezusa, postacie Boga Ojca i gołębicy Ducha Świętego. W ten sposób przedstawiona została Trójca Święta, z włączeniem w Jej obręb postaci małoletniego Chrystusa. Powyższy kontekst pozwala jednocześnie interpretować Św. Rodzinę jako - znaną dobrze z teologii katolickiej - tzw. Trójcę Stworzoną. W jednej scenie ukazano by tedy zarówno Trójcę Św. (Trójcę Osób Boskich), jak i właśnie Trójcę Stworzoną. Przedstawienia tego rodzaju - popularne zwłaszcza w sztuce barokowej Monarchii Habsburskiej uwypuklały szczególnie wysoką rangę św. Józefa, patrona dynastii Habsburgów i patrona Austrii. Uwagę zwraca styl drapowania szat - sukni i płaszczy, nieco klasycyzujący, jednocześnie z zastosowaniem dość sztywnych łamiących się fałdów. Korzystne wrażenie sprawia też modelunek anatomii, zwłaszcza realistycznie potraktowanych fizjonomii. Zarówno styl ów, jak i wskazana ikonografia - typowa dla czasów rządów cesarza Leopolda I - pozwalają dość ogólnie wskazać na 4 ćw. XVII w. i Górną Austrię (w mniejszym stopniu Niemcy Południowe), jako czas powstania dzieła. Zielone barwienie trawy i łodygi lilii oraz pozłota tła i nimbów są wtórne, zapewne dziewiętnastowieczne - niweczą one do pewnego stopnia szlachetność bukszpanowego tworzywa.