Portret sędziwego mężczyzny w fotelu, 1906

olej, płótno; 84 x 68 cm;
sygn. i dat. p. g.: T.Axentowicz / 1906;
Por.: Teodor Axentowicz 1859-1938 [katalog wystawy monograficznej, red. Zofia Gołubiew, Kraków, 1998, poz. kat. I.53 - Portret Władysława Wędkiewicza - oferowany portret mężczyzny o cechach fizjonomicznych zbliżonych do Wł. Wędkiewicza; poz. kat. I.49 - Portret Henryka Schwarza - ukazany analogiczny fotel jak
na prezentowanym obrazie.

Teodor Axentowicz, po zdobyciu wykształcenia w akademii monachijskiej, kontynuował naukę w Paryżu w latach 1882-1985. Tamtejsze środowisko artystyczne, w którym obracali się również Józef Chełmoński i Jan Stanisławski, wpłynęło na zmianę stylistyki w twórczości artysty.
W końcu XIX w. w Paryżu dominował nurt impresjonizmu, którym chętnie inspirował się malarz. Barwa, niedopowiedziana kompozycja, swobodna kreska stanowiły dla Teodora Axentowicza znaczącą odmianę, w porównaniu do wcześniej zdobytych akademickich doświadczeń w Monachium. W 1895 roku artysta wrócił do Krakowa, gdzie na prośbę Juliana Fałata, objął stanowisko profesora w Akademii Sztuk Pięknych, które zajmował do 1934 roku. W 1897 roku, z inicjatywy Teodora Axentowicza, powstała szkoła malarstwa dla kobiet, w której wykładali m.in. Leon Wyczółkowski i Jan Stanisławski.
Ze względu na różnorodne doświadczenia artystyczne, twórczość Teodora Axentowicza można podzielić na dwa główne nurty. Pierwszym z nich jest tematyka ludowa, rodzajowa, do której nawiązywali również Stanisław Wyspiański, Włodzimierz Tetmajer czy Jan Stanisławski. Drugą inspiracją znakomitego pastelisty były portrety.
Marian Dienstl-Dąbrowa w krakowskim katalogu wystawy artysty pisała: „W szukaniu charakterów w modelach Axentowicz posiada swą ustaloną realistyczną granicę. W portrecie zarówno kobiecym, jak i męskim opierał się na naturze, lecz ogólną koncepcję stylizował zawsze z pamięci. Axentowicz dbał przede wszystkim o malarskie zalety każdego portretu śpiewając kolorystyczną gamę na przedziwnie delikatnym poczuciu harmonii kolorystycznej.” Taki też jest prezentowany portret mężczyzny o inteligentnych oczach oraz szlachetnych rysach twarzy. Artysta ukazuje modela, być może prawnika lub lekarza, w nieformalnej pozie oraz otoczeniu, siedzącego na fotelu obitym wzorzystą tapicerką, zaznaczoną jednak bardzo schematycznie, impresyjnie. W analogicznym fotelu został sportretowany Henryk Schwarz, którego wizerunek znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie (ujęty w: Teodor Axentowicz 1859-1938 [katalog wystawy monograficznej, red. Zofia Gołubiew, Kraków, 1998, poz. kat. I.49). W oferowanym portrecie harmonia ciemnych brunatno-brązowych barw uzupełnionych czernią stanowi przeciwwagę kolorystyczną, zapewne mającą na celu podkreślenie twarzy czy dłoni sportretowanego. Ciekawym zabiegiem kolorystycznym wydaje się również użycie niebieskich tonów jedynie w części zbliżonej do twarzy mężczyzny, co podkreśla błękit myślących oczu, spoglądających na odbiorcę z obrazu. Fizjonomia modela nosi cechy zbliżone do innego portretu Axentowicza przedstawiającego Władysława Wędkiewicza, który został ujęty w katalogu monograficznej wystawy: Teodor Axentowicz 1859-1938 pod redakcją Zofia Gołubiew (Kraków, 1998, poz. kat. I.53).