Bitwa pod Jägersdorf 1757

olej, płótno; 50 x 75,5 cm;
sygn. i dat. p. d.: v Kossak 1891 (?).

Prezentowany obraz stanowi charakterystyczny przykład wczesnego okresu twórczości Wojciecha Kossaka, w którym artysta wypracował swój rozpoznawalny styl - dynamiczny, narracyjny i pełen dramaturgii. W latach 80. i 90. XIX w. Kossak intensywnie rozwijał malarstwo batalistyczne, czerpiąc z tradycji rodzinnej, a zarazem dążąc do realistycznego odtworzenia historycznych scen wojennych. Obraz ten pokazuje jego dojrzałą już umiejętność komponowania tłocznych scen bitewnych z wyrazistym akcentem na ruch i chaos walki.
Kompozycja jest gęsta i wieloplanowa. Artysta ukazał moment starcia kawalerii i artylerii - żołnierze wdzierają się na stanowisko armatnie, konie wspinają się i przewracają, a w powietrzu unosi się pył i dym prochu. Kossak konstruuje napięcie poprzez diagonalne kierunki ruchu, kontrastujące postawy walczących i dramatyczne gesty. Dynamiczny układ postaci potęguje wrażenie gwałtowności i nieprzewidywalności bitwy.
Kolorystyka - typowa dla artysty z tego okresu: zestawienie ciepłych czerwieni i brązów z chłodnymi błękitami i szarościami dymu oraz nieba - tworzy wyrazisty, mocny efekt. Pociągnięcia pędzla są zdecydowane, miejscami szkicowe, co wzmacnia wrażenie ruchu i pozwala skupić wzrok na centralnej części kompozycji. Kossak, wierny zasadom realizmu batalistycznego, dba o detale uzbrojenia i mundurów, ale nigdy nie kosztem dynamiki całości.
Bitwa pod Jägersdorf (1757) była jednym z pierwszych starć wojny siedmioletniej, w którym wojska pruskie, dowodzone przez Schmelinga, starły się z armią austriacką. Mimo że potyczka ta miała niewielkie znaczenie strategiczne, była intensywna i krwawa, co w sposób sugestywny oddaje Kossak. Artysta nie rekonstruuje jej z dokumentalną szczegółowością, lecz raczej interpretuje ją zgodnie ze swoją estetyką - ukazuje zgiełk pola walki, dramat ludzkiego zmagania i potęgę starcia.
Obraz jest znakomitym przykładem kunsztu Wojciecha Kossaka jako batalisty, potwierdzając jego pozycję jako jednego z najważniejszych polskich malarzy scen wojennych przełomu XIX i XX w.