olej, płótno dublowane; 78,5 x 102 cm;
[Dawny kościół po-Pijarski, Plac Krasińskich,
Targ na placu Krasińskich, Kościół Pijarów na ul. Długiej,
Widok kościoła Pijarów przy ulicy Długiej]
olej, płótno dublowane; 78,5 x 102 cm;
Oferowany Państwu obraz jest jedną z kilku namalowanych przez Zaleskiego wersji widoku Placu Krasińskich z kościołem Ojców Pijarów w Warszawie. Temat ten był powtarzany przez artystę kilkakrotnie oraz kopiowany najprawdopodobniej przez jego uczniów. Katalogi wystaw z różnych lat sugerują istnienie jeszcze pięciu obrazów o tym samym temacie, jednak nie można wykluczyć, że niektóre z nich zostały wymienione po raz drugi, po zmianie właścicieli. Niestety brak dokładniejszego opisu – wymiarów i sygnatur - uniemożliwia identyfikację. Jedna z tych prac znajduje się obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie (olej, płótno, 76 x 101 cm; sygn. l. d.: M. Zaleski/ 1830). Oferowany obraz - autorska replika - jest tożsamy z pracą Zaleskiego opisaną w katalogu: Marcin Zaleski (1796-1877). Wystawa monograficzna [katalog opr. Zofia A. Nowak], Muzeum Narodowe w Warszawie grudzień 1983 - marzec 1984, Warszawa 1983, s. 81, poz. kat. B 11: "olej, płótno, 78 x 101,6 cm [...] w złym stanie zachowania, był zgłoszony do zakupu w Muzeum Historycznym m. st. Warszawy w 1954 [nie zakupiony], miejsce jego przechowania nie jest znane".
Praca przedstawia widok na Plac Krasińskich w Warszawie z ok. roku 1830 zamknięty z lewej konwiktem i Kościołem Pijarów przy ulicy Długiej, z prawej wylot na ulicę Miodową. Weduta ta urozmaicona została rozbudowanym sztafażem. Niestety obecnie obraz prezentuje się po konserwacji, ubytki warstwy malarskiej – partia przed wejściem do kościoła oraz fragment nad dachami z prawej strony kościoła - zostały scalone kolorystycznie, bez rekonstrukcji szczegółów.
Marcin Zaleski (1796 Kraków – 1877 Warszawa) uważany jest za najwybitniejszego polskiego wedutystę XIX wieku. Początkowo samouk. Pochodził z niezamożnej rodziny. Uczęszczał do Szkoły Normalnej św. Barbary w Krakowie. Prawdopodobnie z braku środków na dalsze kształcenie podjął pracę w zakładzie wyrabiającym ramy, gdzie ponoć w wolnych chwilach kopiował obrazy oddanych do oprawy. W 1814 roku przybył do Warszawy, która przezywała wtedy krótkotrawy rozwój gospodarczy i kulturalny. W 1817 znalazł stałe zatrudnienie w dekoratorni Tetatru Narodowego. Poznał tu technikę gwaszu a przede wszystkim zasady perspektywy. Duży wpływ na młodego malarza miał francuski dekorator Teatru Wielkiego Louis Courtin. Zaleski jednoczesnie z pracą w Teatrze opanowywał technikę oleju, kopiując obrazy Verneta z galerii Józefa Kajetana Ossolińskiego oraz Canaletta z Zamku Królewskiego.
W 1928 na wystawie publicznej Zaleski zaprezentował cztery obrazy, za które otrzymał drugą nagrodę i stypendium, dzięki któremu udał się w podróż do Niemiec, Francji i Rzymu. Na stałe do Warszawy powrócił w 1830 roku. Malował głównie widoki miasta, które często wystawiał otrzymując liczne wyróżnienia i odnosząc duży sukces komercyjny.
Zaleski był świadkiem wielu ważnych wydarzeń w dziejach XIX-wiecznej Warszawy, czujnym obserwatorem i doskonałym ilustratorem. Jego zasługi są porównywalne z Bernardem Belotto Canalettem, choć w odróżnieniu od niego Zaleskiego interesowały także wnętrza. Jego obrazy dostarczają nam nieocenionych informacji na temat wyglądu miasta przed jego licznymi przebudowami. Największy zbiór prac artysty mają w swoim posiadaniu Muzeum Narodowe w Warszawie oraz Muzeum Historyczne m. st. Warszawy. Na rynku antykwarycznym prace Zaleskiego pojawiają się rzadko.
