Zegar kaflowy

mechanizm: mosiądz, stal; dzwonek: spiż; obudowa: mosiądz złocony i srebrzony; odlewanie cyzelowanie, wycinanie, grawerowanie, srebrzenie; 11 x 16,4 x 14,5 cm; tarcza: 12,4 x 10,8 cm; pierścień cyfrowy: o 10,8 cm, szer. 2 cm;
sygnowany na dolnej płycie: Cas Wein Pos;
znaki: Ao 1506 - grawerowane powyżej sygnatury na dolnej płycie; 1506 R. - grawerowana pytka przylutowana od spodu dolnej pokrywy, przy jednej z nóżek.
Casper Weinhardt, Poznań, 1670-1690.

Zegar kaflowy jednowskazówkowy, z mechanizmem o szkielecie płytowym, napędzie sprężynowym, bijącym godziny, w sześciobocznej obudowie wspartej na odlewanych nóżkach w kształcie uskrzydlonej główki na szponie. Na prostych ściankach szkatuły przeszklenia w srebrzonych owalnych ramkach ujętych czterema trójkątnymi narożami zdobionymi grawerowanymi listkami. Gzymsy o profilu simy, tzw. piętki, z uskokami. W dolnej pokrywie zamocowane nóżki oraz dzwonek na mosiężnym strzemiączku. Pierścień cyfrowy tarczy z rzymskimi cyframi godzinowymi, rozdzielonymi stylizowanymi liliami, na wewnętrznym obwodzie podziałka półgodzinna zaznaczona krzyżykami. W polu środkowym grawerowana weduta z fasadą dwuwieżowego kościoła, z zegarem na prawej wieży. Powyżej owalny kartusz herbowy z orłem siedzącym na murze miejskim z trzema basztami oraz skrzyżowanymi kluczami w otwartej bramie, po bokach inicjałami: .EJ". W narożach tarczy główki kwiatowe. Wskazówka godzinowa stalowa, ażurowa złożona po bokach z ceownic, pośrodku z sercowatego elementu podtrzymującego grot, z przeciwwagą. Płyty mosiężne łączone czterema mosiężnymi, cylindrycznymi filarkami. Dolna płyta z ażurowym, grawerowanym kokiem typu angielskiego, w kształcie orła zwieńczonego wieńcem i znacznej wielkości corona muralis podtrzymywanymi z prawej strony pasem z metalowych ogniw, a po lewej piórem w kałamarzu). Stopa koka utworzona z wici akantowej. Po obu jego stronach grawerowana sygnatura, po prawej: A 1506.
Stan zachowania: zegar bez zachowanej sekcji bicia, ze zrekonstruowaną sekcją chodu oraz ze śladami napraw (m.in lutowanie spękanej obudowy i pokrywy dolnej).
Grawerowana sygnatura „Cas Wein Pos” to zapewne skrót imienia, nazwiska i miasta. Można ją łączyć z Casperem Weinhardtern (synem poznańskiego zegarmistrza Baltazara Weinhardta), który został odnotowany na początku swojej mistrzowskiej kariery w 1659 r. [Eckhardt 1956, s. 216].
Do stolicy Wielkopolski odnosi się zapewne orzeł z corona muralis w dekoracji koka Nie można wykluczyć, iż motywy podtrzymujące wieniec i wielką koronę - pas z metalowymi ogniwami i pióro w kałamarzu- odnoszą się do stanu mieszczańskiego. Wówczas można byłoby wiązać zegar w wyposażeniem poznańskiego ratusza lub mieszczańskim odbiorcą. Według opinii Michała Błaszczyńskiego na grawerowanej weducie w polu środkowym tarczy może być przedstawiona poznańska Brama Wodna, ujęta w polowie XVII w. dwiema wieżami, nie wyposażona jednak w zegar, bądź katedra poznańska, która właśnie przed połową XVII w. zyskała barokowe hełmy wież, a w 1667 r. zegar na południowej wieży Wieżyczki ryte po prawej stronie mogłyby być tak charakterystycznymi dla poznańskiego tumu trzema kaplicami nad obejściem chóru. Ganek idący z katedry do budynku po lewej stronie mógłby być istniejącym jeszcze wówczas łącznikiem między rezydencją biskupa a katedrą. Za pierwszym przypuszczeniem przemawiałby umieszczony nad zabudowaniami herb Poznania (bez postaci św. Piotra i św. Pawła). Ostrów Tumski nie był wówczas częścią miasta i nie pieczętował się jego herbem. Gdyby potwierdziły się te sugestie, przedstawienie to uzupełniłoby skromną XVII-wieczną ikonografię Poznania.
Grawerowana data „Ao 1506" nie jest związana z powstaniem zegara. Być może odnosi się do nieznanego wydarzenia bądź koronacji Zygmunta I Starego. Mogła zostać dodana później w celu udokumentowania metryki czasomierza
Krajobrazy i weduty zdobiące, podobnie jak omawianym egzemplarzu, środkowe pola tarcz zegarowych były modne we wczesnej fazie wytwarzania zegarów kaflowych. Szczególnie popularne były w Królewcu, Wilnie i Gdańsku, a stosowane również przez Baltazara Weinhardta w Poznaniu (Muzeum Narodowe w Poznaniu, nr inw. MNP Rm 2367)