Pory roku - Zima i Lato - para obrazów, 1583

-Pejzaż zimowy (Styczeń)
olej, płótno naklejone na płytę; 84 x 134 cm;
dat. u dołu po środku (na ziemi pod czerwoną szatą Janusa): 1583.

-Pejzaż letni (Sierpień)
olej, płótno naklejone na płytę; 84 x 134 cm;

Ekscytujące historie i fantastyczne odkrycia, szczególnie te ukazujące dotychczas nieznane fakty i „budujące mosty”, to nie tylko motywy literatury i filmu. Do ich grona dołącza historia dwóch prezentowanych obrazów przedstawiających pory roku Lato i Zimę. Po nieomal 450 latach, dzięki odkrytemu w kompozycji datowaniu na 1583 rok, powstał „most” łączący ikonografię i percepcję włoskiego malarstwa na przełomie XVI i XVII w., szczególnie w kontekście motywów związanych ze sztuką niderlandzką uzupełnionych o pejzaże animowane oraz obrazowanie pór roku jako bóstw. Równocześnie potwierdza podróże artystyczne pierwszego z głównych bohaterów historii - niderlandzkiego malarza Joose de Momper Młodszego (1564-1635) i ukazuje wczesne dokonania artystyczne autora. Drugim z nich jest przebywający w Wenecji, starszy od poprzednika, malarz flamandzki Lodewijk Toeput, zw. Pozzoserrato (1550-1603). To właśnie ich spotkanie we włoskim mieście i wspólną pracę dokumentują prezentowane dzieła, a fakt ten potwierdza dr Klaus Ertz, autor monografii i katalogu obrazów Josse de Mompera Młodszego z 1986 r., który planuje opracować aneks do wcześniejszego wydania, zawierając w nim również prezentowane Pory Roku.
Podział pracy przy tworzeniu omawianych płócien był następujący: Momper jest autorem krajobrazu, postacie Janusa, Ceres i Apolla to praca Pozzoserrato.
Analiza porównawcza opublikowana w „Porta Aurea” - piśmie Uniwersytetu Gdańskiego - dowodzi współautorstwa i podaje szczegółowe odniesienia do dotychczas znanej twórczości obu autorów: „W analizie porównawczej uwzględniono obrazy i rysunki zarówno Toeputa, jak i Mompera, których tematyka odnosi się do pór roku. Prace zachowane w Rhode Island Providence Art Museum, Kupferstichkabinett w Bazylei oraz Muzeum Narodowym w Warszawie, a zwłaszcza tworzące pierwotnie zespół cztery rysunki z Yale University Art Gallery, National Gallery of Art in Washington i Fitzwilliam Museum w Cambridge, świadczą o zainteresowaniu i inwencji Pozzoserrata w oddaniu tematyki pór roku oraz, co istotne, o autorstwie kompozycji omawianych obrazów” oraz „ (...) możemy dojść do wniosku, że zarówno Lato, jak i Zima z prywatnej kolekcji warszawskiej ilustrują bardzo osobliwy moment zmian zachodzących w ikonografii pór roku w sztuce niderlandzkiej na przełomie XVI i XVII wieku. Obrazy są ściśle powiązane z rysunkami Mompera (...), ale zawierają jedną ważną różnicę: zamiast personifikacji przedstawiają one bóstwa klasyczne”.

[Oprac. na podstawie: „Dwa nieznane obrazy wykonane przez Lodewijka Toeputa i Joosa de Mompera młodszego”, Mirosław Tomalak w: „Porta Aurea”, nr 22 (2023), s. 135-153.]