Ucieczka Maryny Mniszchówny

z synem Dymitrem [Maryna Mniszchówna ukrywająca się przed pogonią, Ucieczka Maryny Mniszchówny, Maryna Mniszchówna] olej, płótno, 50 x 75 cm; sygn. p. d.: L Wyczółkowski / 1882 Warszawa na odwrocie potwierdzenie autentyczności wydane przez dr Kazimierza Buczkowskiego z 23 I. 1953 r. Scena przedstawia ucieczkę Maryny Mniszchówny, żony Dymitra Samozwańca, przed wojskami nowo wybranego cara Michała Romanowa. Stanowi przykład tematyki historycznej rzadkiej w twórczości Wyczółkowskiego. Pierwszą wersję tematu - obecnie zaginioną - ukończył Wyczółkowski w 1877, jeszcze, gdy był w pracowni Jana Matejki i bez wątpienia pod jego wpływem artystycznym. Kompozycja musiała cieszyć się uznaniem, skoro artysta wykonał jej akwarelową wersję, która z kolei posłużyła do drzeworytu zamieszczonego m.in. w "Kłosach" (1878). Artysta powrócił jeszcze raz do tematu tworząc nieco zmienioną drugą wersję oferowaną do sprzedaży przez D. A. Rempex, której miejsce przechowania było nieznane do 2008 r. Autorzy krakowskiej wystawy Wyczółkowskiego wspominają jedynie tę kompozycje i mylnie datują na 1881 r. Por. K. Kulig-Janarek, W. Milewska, "Leon Wyczółkowski. 1852-1936. W 150. rocznicę urodzin artysty".[ Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie], Kraków 2003, s. 72.