Święty Paweł Apostoł

drewno lipowe, bejcowane i lakierowane, obecnie odsłonięte, pierwotnie polichromowane i złocone; zachowane resztki gruntu kredowego i śladowo pierwotna polichromia ze złoceniami; wys. 187 cm;
Rzeźbiarz nadreński lub niderlandzki?, burgundzki ?, 1 ćw. XV w.
W załączeniu ekspertyza dr. hab. Jakuba Sito

Wybitnej klasy gotycka rzeźba powstała w kręgu niemieckim; przedstawia Św. Pawła, o czym świadczy gest lewej ręki pierwotnie przytrzymującej miecz (widoczny w podstawie kolisty otwór jest tego drugim świadectwem). Wielka rozmiarami rzeźba niemal z całą pewnością wisiała na filarze nawy kościoła w ramach typowego dla większych świątyń w tym okresie średniowiecza rzeźbiarskiego cyklu apostołów. Jest ona doskonałym przykładem późnej fazy stylu międzynarodowego - świadczą o tym proporcje ciała, typ idealizowanej, nieco spłaszczonej twarzy, a nade wszystko kształt draperii spływającej równoległymi, miękko układającymi się, jakby ornamentalizującymi fałdami, z udziałem fałdów równoległych i nielicznych załamań. Kolista podstawa pokryta konkretnymi gatunkami kwiatów to z kolei przykład wzmożonego zainteresowania naturą charakterystyczny dla 1. poł. XV w.
„To wybitne w skali europejskiej dzieło wyraźnie wskazuje na konkretny krąg geograficzny, jako miejsce swego powstania. Figura musiała bowiem, jak sądzę, powstać w jednym z ośrodków rzeźbiarskich szeroko rozumianego pasa geograficznego między Mozą, Mozelą i Renem, w którym sztuka 1. ćw. XV w. kształtowała się pod wpływem artystycznej kultury Burgundii końca XIV i początków następnego stulecia. Elegancki układ fałdów płaszcza, zwłaszcza jego zaklęśnięcia w miejscach podwiniętych i chowających się pod fałdami wierzchnimi, a także fałdowania równoległe, przypominają w wysokim stopniu rozwiązania wprowadzone przez najwybitniejszego rzeźbiarza burgundzkiego, działającego w Dijon Clausa Slutera (ok. 1355-1406/1405). Sluter oddziałał na całe kolejne pokolenie anonimowych najczęściej rzeźbiarzy działających zarówno w Burgundii, jak i w Niderlandach, a także w położonej po drugiej stronie Renu zachodniej części krajów niemieckich. Obok elementów charakterystycznego dla 2. połowy wieku XIV, z kulminacją ok. 1400 r., tzw. stylu pięknego, z typową dla elegancją, gracją, powabem, dwornością póz i gestów, można w omawianej rzeźbie św. Pawła zaobserwować także wzrastający w XV w. czynnik naturalistyczny. Reprezentują go choćby silnie użylone dłonie, kościste palce stóp, czy wspomniane zainteresowanie florą (konkretne gatunki kwiatów na podstawie)”.
[fragmenty opinii dr. hab. Jakuba Sito].