Zegar szafkowo - stołowy

Mechanizm z tarczą prostokątną zwieńczoną półkolistym szczytem (mieszczącym 5 wskaźników), pośrodku z nakładanym pierścieniem cyfrowym, zdobioną grawerowaniem, a w narożach odlewanymi dekoracjami. Cyfry godzinowe rzymskie rozdzielone stylizowanymi liliami, minutowe oraz datownika arabskie. Na wewnętrznym obwodzie pierścienia podziałka kwadransowa. Wskazówki stalowe, oksydowane na czarno, ażurowe, symetryczne (minutowa wtórna). Pole środkowe matowane z łukowatym przeźroczem wahadełka kontrolnego u góry, otworami naciągowymi chodu i bicia o profilowanych obwódkach po bokach oraz rozglifionego okienka datownika u dołu. W szczycie trzy pierścienie ze stalowymi wskazówkami, u góry regulacji długości wahadła ze skalą „0-60”, po lewej wskaźnika dni tygodnia, po prawej wskaźnika miesięcy z francuskim opisami; pośrodku okrągłe okienko faz księżyca (z obrotowym nieboskłonem zasłaniającym tarczę księżyca o antropo morficznych rysach), powyżej łukowata szczelina lunacji (kalendarza księżycowego z dwumiesięczną podziałką na obrotowym pierścieniu). U dołu pierścienia cyfrowego sygnatura „Claudius Du Chesne Londini”. Dolne dekoracyjne naroża tarczy złożone z uskrzydlonej (jedno skrzydło ptasie, drugie nietoperza) główki starca z klepsydrą u góry, umieszczonej w wici akantowej; górne naroża analogiczne z pojedynczymi popiersiami kobiecymi (Diana z prawej). Mechanizm zegarowy z mosiężnym szkieletem płytowym, o napędzie sprężynowym, wyposażony w wychwyt szpindlowy, krótkie wahadło (z płaskim prętem, zawieszone na sprężynce) oraz w grzebieniowe urządzenie bicia godzin. Wspornik wahadła wydłużony, stanowiący w dolnej partii ułożyskowanie osi wychwytowej, u góry osi regulatora wahadła (skracającego go lub wydłużającego) z krzywką sterującą położeniem dwuramiennej dźwigni z występem na zawieszenie wahadła. Pomiędzy łożyskami prowadnica sprężynki wahadła. Płyty szkieletu prostokątne, połączone 5 profilowanymi filarkami. Tylna płyta bogato grawerowana z symetryczną dekoracją z wici akantowych, kwiatów i wstęg, pośrodku w owalnym polu z profilowym popiersiem cesarza w wieńcu laurowym, powyżej uskrzydloną główką i orłem, po bokach z 2 wiewiórkami, obwiedziona zgeometryzowanymi liśćmi. W górnym prawym narożu tylnej płyty okrągła rezerwa z rytowanym nieczytelnym napisem i monogramem „JR” lub „SR”. W dolnych filarkach gwintowane otwory umożliwiające przytwierdzenie mechanizmu śrubami do dna szafki. Stopki tarczy cylindryczne z pierścieniami.
mosiądz, stal, jelita baranie; tarcza - 30,2 x 21,1 x ok. 0,15 cm; płyty szkieletu - 19,1 x 14,5 x ok. 0,22 cm
Londyn, Claude Duchesne (Claudius Du Chesne), ok. 1715-1720 r.
Stan zachowania
Szafka wtórna, zbyt mała; brak wahadła i dzwonka wraz ze wspornikiem oraz przekładni wskaźnika miesięcy.

Mechanizm autorstwa jednego ze znamienitszych zegarmistrzów działających w Anglii na przełomie XVII i XVIII w., przybyłego do stolicy Anglii
z Paryża w roku 1693 i w tym samym roku odnotowanego w cechu zegarmistrzów londyńskich (Clockmakers Company). Wyróżnia się artystyczną jakością grawerunków tarczy i tylnej płyty a także ponad standardowym skomplikowaniem (wskazania faz księżyca i lunacji, miesięcy i dni tygodnia), użyciem ślimaka wyrównawczego do napędu bicia i rzadko stosowaną regulacją chodu z krzywką i dwuramienną dźwignią do skracania lub wydłużania wahadła. Do unikatowych rozwiązań należy dwumiesięczna skala kalendarza lunarnego. Za czasem powstania na lata 1715-1720 przemawiają: łacińska sygnatura i jej położenie u dołu pierścienia cyfrowego; grawerunek wokół okienka datownika, wahadełka kontrolnego i tylnej płyty mechanizmu; lilie rozdzielające cyfry godzinowe; podziałka kwadransowa; profilowania wokół otworów napędowych; forma grawerunku z wiciami „zasychającego” akantu i ornament taśmowy. Zegar Duchesne należy do wczesnych angielskich bracket clock mających tarczę o kształcie prostokąta z półkolistym szczytem. G.H. Baillie, Watchmakers and Clockmakers of the World, London 1951, s. 90; F.J. Britten, Old clocks and watches and their makers. An historical and descriptive account of the different styles of cloks and watches of the past in England and abroad containing a list of nearly 14 000 makers. Rev. by G. H. Baillie, C. A. Ilbert, C. Clutton, 8 ed., London (1977), s. 380; E. Wenham, Old Clocks for modern use with a guide to their mechanism, London (b.r.), s. 152; Tardy, Dictionnaire des Horlogers Fracais, Paris 1972, 194